2D Ψηφιακή Μαστογραφία

Πώς έχει συμβάλει μέχρι σήμερα η μαστογραφία στην πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του μαστού και στη μείωση της θνησιμότητας;

Στη βιβλιογραφία υπάρχουν εννέα τυχαιοποιημένες μελέτες προληπτικού πληθυσμιακού ελέγχου, που έχουν αποδείξει ότι ο προληπτικός έλεγχος με μαστογραφία μειώνει τη θνησιμότητα από τη νόσο κατά 30-40%.

Μια άλλη σημαντική μελέτη που αποδεικνύει την αποτελεσματικότητα της προληπτικής μαστογραφίας στην αντιμετώπιση της νόσου δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cancer το 2019 και ανέδειξε ότι οι γυναίκες που συμμετείχαν σε προγράμματα προληπτικού μαστογραφικού ελέγχου είχαν 49% λιγότερες πιθανότητες να αποβιώσουν από τη νόσο στη διάρκεια της ζωής τους. Συνεπώς, η προληπτική μαστογραφία σώζει ζωές!

Πότε, πόσο συχνά και μέχρι ποια ηλικία είναι σωστό μια γυναίκα να κάνει μαστογραφία;

Κατευθυντήριες οδηγίες:

Η διεθνής ιατρική κοινότητα προτείνει σε γυναίκες που δεν έχουν κανέναν ιδιαίτερο προδιαθεσικό παράγοντα η πρώτη μαστογραφία να γίνεται περίπου στην ηλικία των 35 ετών, η οποία μάλιστα χρησιμοποιείται στους μελλοντικούς ελέγχους ως εξέταση αναφοράς.
Από την ηλικία των 40 ετών και μετά, τόσο οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες όσο και η Ελληνική Εταιρεία Απεικόνισης Μαστού (www.hbis.gr) προτείνουν η μαστογραφία να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Να τονίσω πως όσο μεγαλώνει η γυναίκα τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες να εμφανίσει τη νόσο.

Η ετήσια αυτή επανάληψη της εξέτασης θα πρέπει, σύμφωνα με επιστημονικές συστάσεις, να γίνεται έως ότου η γυναίκα φτάσει το 72ο έτος της ηλικίας της. Μετά την ηλικία αυτή ο έλεγχος του μαστού με μαστογραφία προτείνεται ανά διετία. Ο θεράπων ιατρός είναι αυτός που μπορεί να συνεκτιμήσει τους παράγοντες κινδύνου χωριστά για κάθε γυναίκα και να κρίνει αναλόγως. Το διάστημα του ενός έτους θεωρείται διεθνώς ασφαλές χρονικό διάστημα, εκτός ορισμένων εξαιρέσεων, όπως όταν υπάρχει κίνδυνος πάνω από 20% σύμφωνα με τα μοντέλα προσδιορισμού κινδύνου να αναπτυχθεί καρκίνος μαστού, όπου τότε απαιτείται τακτικότερος και εξατομικευμένος έλεγχος.

Πόσα είδη μαστογραφίας υπάρχουν; Και ποιες οι διαφορές τους;

Η μαστογραφία είναι ακτινογραφία χαμηλής δόσης που απεικονίζει τα φυσιολογικά ανατομικά στοιχεία και τυχόν παθολογικές αλλοιώσεις του μαστού. Πρόκειται για την πλέον ενδεδειγμένη μέθοδο διάγνωση της νόσου.

Υπάρχουν τρεις διαφορετικοί τύποι μαστογραφίας:

α) Αναλογική μαστογραφία: Πρόκειται για τον πρώτο τύπο που εφαρμόστηκε για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού· σήμερα η χρήση της έχει περιοριστεί σημαντικά.

β) 2D ψηφιακή μαστογραφία: Αποτελεί την εξέλιξη της αναλογικής μαστογραφίας και, τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και στη χώρα μας, έχει αντικαταστήσει την αναλογική μαστογραφία. Η ψηφιακή μαστογραφία υπερτερεί έναντι της αναλογικής, προσφέροντας υψηλότερη ευκρίνεια, διακριτική ικανότητα και χαμηλότερη δόση ακτινοβολίας.

γ) 3D τομοσύνθεση: Πρόκειται για μια νεότερη τεχνολογία κατά την οποία λαμβάνονται τομογραφικές τομές που καλύπτουν όλο το πάχος του μαστού από διαφορετικές γωνίες προσφέροντας την τρισδιάστατη απεικόνισή του. Η τεχνική της τομοσύνθεσης προσφέρει ακόμα υψηλότερη διαγνωστική αξία συμβάλλοντας στη διάγνωση περιπτώσεων άτυπης εμφάνισης καρκίνου που συχνά δεν είναι ορατές στην ψηφιακή μαστογραφία.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τη διαδικασία της μαστογραφίας;

Ότι η ήπια πίεση που ασκείται στον μαστό για μερικά δευτερόλεπτα είναι αναγκαία, διότι μειώνεται η δόση της ακτινοβολίας, η ποιότητα της εικόνας είναι καλύτερη και συνακόλουθα καταλήγει στην ορθότερη διάγνωση. Θα πρέπει, επίσης, να θυμούνται οι εξεταζόμενες την ημέρα της επίσκεψης να έχουν αποφύγει τη χρήση κρέμας σώματος που περιέχει ταλκ ή τη χρήση αποσμητικού, ενώ σε κάθε επίσκεψη είναι ιδιαίτερα σημαντικό να προσκομίζουν όλες τις τυχόν παλαιότερες μαστογραφίες προς σύγκριση.

Πόσο επώδυνη είναι η εξέταση της μαστογραφίας και πόσο διαρκεί;

Κατά τη διενέργεια της μαστογραφίας ασκείται για λίγα δευτερόλεπτα ήπια πίεση στον μαστό, η οποία είναι διαχειρίσιμη, ενώ ο μέσος όρος διάρκειας της εξέτασης είναι περίπου 10 λεπτά.

Είναι επικίνδυνη η έκθεση στην ακτινοβολία;

Η εξέταση δεν είναι επικίνδυνη, αφού οι σημερινοί, νέου τύπου ψηφιακοί μαστογράφοι εκπέμπουν πολύ μικρή δόση ακτινοβολίας, η οποία δεν υποβάλλει σε κίνδυνο την υγεία της εξεταζόμενης. Επιπροσθέτως τονίζεται ότι στη διεθνή βιβλιογραφία δεν υπάρχει άμεση τεκμηρίωση πως η δόση ακτινοβολίας που χρησιμοποιείται στη μαστογραφία προκαλεί καρκίνο μαστού ή οποιαδήποτε άλλη βλάβη στην υγεία των γυναικών οι οποίες διανύουν την τέταρτη δεκαετία της ζωής τους. Η δόση που λαμβάνει μια γυναίκα από την ετήσια μαστογραφία είναι ισοδύναμη με 13 ημέρες παραμονής σε φυσικό περιβάλλον ή αντιστοιχεί στην ακτινοβολία που λαμβάνουμε από ένα αεροπορικό ταξίδι μικρής διάρκειας.

Ποιες προδιαγραφές πρέπει να καλύπτουν τα κέντρα που διενεργούν μαστογραφίες;

Πώς θα επιλέξουμε πού θα πάμε να κάνουμε μαστογραφία;

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μια μονάδα διαγνωστικής απεικόνισης μαστού πρέπει να τηρεί τα παρακάτω:

• Πραγματοποίηση τουλάχιστον 1.000 μαστογραφιών κατ’ έτος.
• Κατοχή ειδικού εξοπλισμού για διαγνωστική μαστογραφία και υπερηχογράφημα και κατάλληλες συνθήκες εμφάνισης.
• Τήρηση των φυσικο-τεχνικών προδιαγραφών των κατευθυντήριων γραμμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Ο τεχνολόγος μαστού που πραγματοποιεί τη μαστογραφία πρέπει να έχει τουλάχιστον 40 ώρες ειδικής εκπαίδευσης της τεχνικής για μαστογραφία και να λαμβάνει μέρος σε τμήματα αξιολόγησης της ποιότητας και σε ενημερωτικά σεμινάρια.
• Πρόσληψη ενός εκπαιδευμένου ακτινολόγου με τουλάχιστον 60 ώρες ειδικής εκπαίδευσης, ο οποίος θα διαβάζει τουλάχιστον 500 μαστογραφίες κατ’ έτος.

Όλος ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείται για τη μαστογραφία, όπως είναι η λυχνία του μαστογράφου και το σύστημα μεταφοράς της εικόνας, πρέπει να υποβάλλεται σε αυστηρό έλεγχο σχετικά με τη διατήρηση της ποιότητας προτού χρησιμοποιηθεί και πρέπει να διατηρούνται τα βέλτιστα ποιοτικά επίπεδα εφόσον αυτός βρίσκεται σε λειτουργία.

Έχουν βάση οι ανησυχίες ότι η μαστογραφία έχει περιορισμούς και μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να δώσει λανθασμένη διάγνωση;

Βεβαίως. Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι ένα ποσοστό 8%-12% των καρκίνων δεν απεικονίζεται στη μαστογραφία. Στους πυκνούς μαστούς δυσχεραίνεται η ανίχνευση του καρκίνου, καθώς η πυκνότητα της κακοήθειας είναι παρόμοια με τον μαζικό ιστό· έτσι, ενδέχεται να διαφύγει μια κακοήθεια χωρίς αποτιτανώσεις/επασβεστώσεις (άλατα ασβεστίου), καθώς κρύβεται στον ιστό του μαστού μειώνοντας έτσι σημαντικά την ευαισθησία και την ακρίβεια της μαστογραφίας. Αυτό το φαινόμενο αυξάνει την πιθανότητα οι κακοήθειες που δεν συνοδεύονται από μικροαποτιτανώσεις να μην είναι ορατές στη μαστογραφία.

Μαστογραφία σε γυναίκες με ενθέματα σιλικόνης

Η μαστογραφία διενεργείτε σε γυναίκες που έχουν ενθέματα σιλικόνης απλώς εφαρμόζεται διαφορετική τεχνική ,ώστε να απεικονιστεί όσο περισσότερο γίνεται το μαζικό παρέγχυμα το οποίο καλύπτεται από το ένθεμα.

Στην Διαγνωστική Μαστογραφία εφαρμόζουμε την τεχνική Eklund κατά την οποία γίνεται προσπάθεια οπίσθιας και άνω μετατόπισης των ενθεμάτων ταυτόχρονα με μια πρόσθια έλξη του μαστού, ωθώντας τα ενθέματα προς το θωρακικό τοίχωμα. Είναι μια τεχνική που απαιτεί σημαντική εμπειρία και επιδεξιότητα από τον τεχνολόγο που κάνει την εξέταση.

Σε τι βοηθά η τεχνική Eklund;

Βοηθά στην απεικόνιση τμήματος του μαστού που διαφεύγει λόγω επιπροβολής του ενθέματος. Αυτή η τεχνική εφαρμόζεται σε γυναίκες που το ένθεμα βρίσκεται τοποθετημένο οπισθίως είτε πρόσθια του θωρακικού μυός, εφόσον το ένθεμα είναι μαλακό και δεν είναι υπερβολικά μεγάλο σε μέγεθος σε σχέση με τον σωματότυπο της γυναίκας.

Πλεονεκτήματα

Το πλεονέκτημα αυτής της τεχνικής είναι ότι προσφέρει σημαντική βελτίωση στην ποιότητα της εικόνας και απεικονίζεται μεγαλύτερο τμήμα του μαζικού παρεγχύματος εντός του πεδίου της μαστογραφίας.

Τα κυριότερα ζητήματα όσον αφορά τα ενθέματα σιλικόνης σε σχέση με τη μαστογραφία είναι τα ακόλουθα:

1. Κίνδυνος μη ανίχνευσης καρκίνου λόγω επισκίασης από τα ενθέματα.
2. ερισσότερες λήψεις κατά τη διενέργεια της μαστογραφίας ή της
   τομοσύνθεσης.
3. Σπανιότατα υπάρχει κίνδυνος ρήξης του ενθέματος.

Προετοιμασία για την ψηφιακή μαστογραφία ή την 3D τομοσύνθεση

Τι προετοιμασία χρειάζεται να κάνω;

Την ημέρα της εξέτασης αποφύγετε την χρήση αποσμητικού, ταλκ ή λοσιόν στο στήθος σας. Αυτά μπορεί να εμφανιστούν στη μαστογραφία ως στίγματα μικροαποτιτανώσεων και να δώσουν στον ακτινολόγο ψευδή ευρήματα.

Περιγράψτε αναλυτικά στον γιατρό σας ή ενημερώστε τον τεχνολόγο πριν ξεκινήσει την εξέταση συμπτώματα ή νέα ευρήματα που έχετε εμφανίσει στο μαστό σας. Επιπλέον, ενημερώστε το γιατρό σας για τυχόν προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις, την χρήση ορμονών και για το οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού.

Να έχετε μαζί σας τις προηγούμενες μαστογραφίες σας. Αυτό είναι απαραίτητο για την σύγκριση με την τρέχουσα εξέταση.

Αποφύγετε τον προγραμματισμό της μαστογραφία σας μία εβδομάδα πριν από την έμμηνο ρύση σας, εάν νοιώθετε έντονο άλγος και αίσθημα βάρους κατά την περίοδο αυτήν. Η καλύτερη χρονική περίοδος για την μαστογραφία είναι μία εβδομάδα μετά την 1η ημέρα τrης περίοδό σας.

Προσοχή! Πάντοτε να ενημερώνετε το γιατρό σας ή τον τεχνολόγο εάν υπάρχει οποιαδήποτε πιθανότητα να είστε έγκυος.

Βιβλιογραφία

1. Ferlay J, Colombet M, Soerjomataram I, et al. Cancer incidence and mortality patterns in Europe: Estimates for 40 countries and 25 major cancers in 2018. Eur J Cancer 2018; 103: 356-387.
2. Tabar L, Vitak B, Chen TH, Yen AM, Cohen A, Tot T, Chiu SY, Chen SL, Fann JC, Rosell J, Fohlin H, Smith RA, Duffy SW. Swedish two-county trial: impact of mammographic screening on breast cancer mortality during 3 decades. Radiology. 2011; 260: 658-63.
3. Bakker MF, de Lange SV, Pijnappel RM, et al. Supplemental MRI Screening for Women with Extremely Dense Breast Tissue. N Engl J Med 2019; 381: 2091-2102.
4. Berg WA & Vourtsis A. Screening Breast Ultrasound Using Handheld or Automated Technique in Women with Dense Breasts. J Breast Imaging, 2019; 1(4): 283. doi:10.1093/jbi/wbz055
5. Vourtsis A & Berg WA. Breast density implications and supplemental screening. Eur Radiol. 2019; 29(4): 1762-1777. doi: 10.1007/s00330- 018-5668-8
6. McCormack VA & dos Santos Silva I. Breast density and parenchymal patterns as markers of breast cancer risk: a meta-analysis. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2006; 15: 1159-1169.
7. Perry N, Broeders M, de Wolf C, Törnberg S, Holland R, von Karsa L. European guidelines for quality assurance in breast cancer screening and diagnosis. Fourth edition--summary document. Ann Oncol. 2008; 19(4): 614-22.
8. Berg WA, Rafferty EA, Friedewald SM, Hruska CB, Rahbar H. Screening Algorithms in Dense Breasts: AJR Expert Panel Narrative Review. AJR Am J Roentgenol. 2020.
9. Evans DG, Astley S, Stavrinos P, Harkness E, Donnelly LS, Dawe S, Jacob I, Harvie M, Cuzick J, Brentnall A, Wilson M, Harrison F, Payne K, Howell A. Improvement in risk prediction, early detection and prevention of breast cancer in the NHS Breast Screening Programme and family history clinics: a dual cohort study. Southampton (UK) 2016.
10. Mandelson MT, Oestreicher N, Porter PL, White D, Finder CA, Taplin SH, White E. Breast density as a predictor of mammographic detection: comparison of interval- and screen-detected cancers. J Natl Cancer Inst. 2000; 92: 1081-7.